تحلیل ساختار جنگل های زاگرس با استفاده از شاخص های مبتنی بر نزدیکترین همسایه (مطالعه موردی: جنگل های قلعه گل خرم آباد)

بررسی ساختار جنگل، برای درک بسیاری از مسائل اکولوژی و مدیریت جنگل ضروری است. به طور کلی به منظور بررسی ساختار جنگل سه جنبه تنوع موقعیت مکانی، تنوع گونه ای (آمیختگی) و تنوع ابعاد درختان در نظر گرفته می شود. به منظور مدیریت صحیح اکوسیستم های جنگلی، به شاخص هایی نیاز است که بتوان با صرف کمترین هزینه و زمان بیشترین اطلاعات را در رابطه با وضعیت فعلی ساختار جنگل و پایش تغییرات آن بدست آورد. در این تحقیق، با استفاده از شاخص های کلارک و اوانز، زاویه یکنواخت، شانون، آمیختگی، اندازه مساحت تاج پوشش، اختلاف مساحت تاج پوشش و همچنین توابع همبستگی جفتی و همبستگی ویژگی ها به بررسی هر سه جنبه ساختار منطقه قلعه گل پرداخته شد. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز این تحقیق آماربرداری صد در صد از محدوده ای به وسعت 32 هکتار در محدوده مورد مطالعه صورت گرفت. میانگین شاخص های کلارک و اوانز و زاویه یکنواخت به ترتیب 80/0 و 47/0 محاسبه شد که نشان دهنده ی توزیعی مابین تصادفی و کپه ای است. تابع همبستگی جفتی با بررسی تعداد جفت درختانی که در فواصل بین درختی مختلف قرار گرفته اند نشان داد تعداد جفت درختانی که دارای فاصله بین درختی کمتر از 5 متر نسبت به یکدیگر هستند دارای موقعیت مکانی کپه ای می باشند. میانگین شاخص های شانون وینر و آمیختگی به ترتیب 25/0 و 06/0 محاسبه شد. با توجه به این که منطقه مورد مطالعه بیشتر از گونه بلوط تشکیل شده است، ارزش شاخص آمیختگی پایین محاسبه گردید. مقدار میانگین شاخص اندازه مساحت تاج پوشش 50/0 محاسبه شد که نشان دهنده ی غالبیت ابعاد تاج گونه های بلوط، افرا کیکم، زالزالک و گلابی و مغلوب بودن گونه های شن و ارژن می باشد. همچنین مقدار شاخص اختلاف مساحت تاج پوشش که به کمی سازی اختلافات موجود بین درختان مجاور یکدیگر از نظر سطح تاج پوشش می پردازد، محاسبه شد. مقدار میانگین این شاخص برای کل درختان موجود در منطقه 48/0 محاسبه شد، که نشان دهنده ی اختلاف آشکار بین درختان از نظر سطح تاج پوشش است. نتایج حاصل از تابع همبستگی ویژگی ها نشان داد جفت درختانی که در فاصله کمتر از 7 متر نسبت به یکدیگر قرار گرفته اند دارای سطح تاج پوششی کمتر نسبت به متوسط درختان محدوده مورد مطالعه هستند. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که جنگل منطقه قلعه گل از نظر تنوع زیستی در وضعیت نگران کننده و نامناسبی قرار دارد. بنابراین می توان با برنامه ریزی مناسب از این روند کاهشی تنوع زیستی که طی سالیان اخیر شدت گرفته جلوگیری کرد. البته همین جنگل از نظر موقعیت مکانی و تنوع ابعاد هنوز در وضعیت مناسبی قرار دارد.